NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG HOA KÌ
GIA NHẬP THẾ GIỚI THỨ BA !
Sự tuột dù từ vị trí siêu cường xuống kẻ bất toại về kinh tế
Rosa Brooks
(bản dịch của Nguyễn Lộc)
Huê Kì thân mến, mừng đón các bạn vào Thế giới Thứ ba !
Chuyện một siêu cường xin tự chuyển tiếp sang quy chế một nước Thế giới Thứ ba (TGTB) không phải là chuyện ngày nào cũng xảy ra, và chúng tôi ở Ngân Hàng Thế Giới [WB] cùng với Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế [IMF] muốn được là những người đầu tiên mừng đón bạn vào cộng đồng những nước quá đỗi cần sự giúp đỡ kinh tế của quốc tế. Trong khi bạn bị cuốn xoáy vào một vụ hầm bà làng tài chính thảm hại, chúng tôi thật hồ hởi đáp ứng lại yêu cầu của Bộ Tài chính Huê Kì xin chúng tôi đảm nhiệm việc cùng đánh giá sự ổn định khu vực tài chính của bạn. Trong thời buổi xáo động này, chúng tôi có thể cung ứng dịch vụ từ nợ bao cấp cho đến các cố vấn chuyên gia sẵn lòng thi hành một cuộc đại tu khẩn cấp toàn bộ chính phủ của bạn.
Bạn biết đấy, can thiệp từ bên ngoài vào kinh tế của bạn giờ đã là muộn màng. Tuần trước – trước cả vụ sụp đổ chót cùng của phố Wall – 13 cựu bộ trưởng tài chính đã họp nhau ở Đại học Virginia và đồng ý rằng bạn phải tu tạo cái « hệ thống tài chính hư hỏng » của bạn. Peter Costell của Úc lưu ý rằng dạo sau này bạn đã « xuất khẩu sự bất ổn » ra thị trường thế giới, và Yashwant Sinha, cựu bộ trưởng tài chính Ấn Độ, kết luận : « Đã tới lúc rồi. Huê Kì cần phải chấp nhận sự kiểm soát nào đó của IMF. »
Chúng tôi hi vọng bạn không bị thẹn mặt khi chúng tôi đánh giá sự ổn định nền kinh tế của bạn và đề nghị những đổi thay cần thiết. Hãy nhớ cho rằng nhiều nước đã lâm vào tình cảnh của bạn. Chúng tôi từng cứu gỡ cho nền kinh tế của Argentina, Brasil, Indonesia và Nam Hàn. Nhưng cho dù làm việc ở Sudan, Bangladesh hay, giờ đây, ở Huê Kì, các chuyên gia của chúng tôi đều quyết sẽ can thiệp vào các nền kinh tế quốc gia một cách cẩn trọng và tế nhị.
Thế nên chúng tôi muốn tưởng lệ những tiến bộ bạn đã đạt được trong tiến trình từ một siêu cường kinh tế sang một kẻ toàn thân bất toại về kinh tế. Thường, một quá trình như vậy có thể kéo dài 100 năm hay hơn nữa. Vậy mà, với cách bạn đong đưa giữa chủ nghĩa thị trường cực đoan sang việc quốc hữu hoá các công ti tư, chỉ trong ít năm, bạn đã đạt được các chuẩn đích của những nền kinh tế TGTB.
Các chính sách vô trách nhiệm của bạn về việc chính phủ giải lệ đối với các khu vực quan yếu đã cho phép bạn chóng vánh phát triển, đồng loạt, một cuộc khủng hoảng năng lượng, một cuộc khủng hoảng tín dụng và một cuộc khủng hoảng thị trường tài chính, cùng lúc với (và phần nào cũng do) những mức độ tham nhũng và đầu cơ đầy ấn tượng. Trong lúc ấy, các nhà lãnh đạo được uỷ nhiệm phụ trách của bạn thì hoặc là đang ngủ gật hoặc chung chạ đồng sàng với những tay lobby của các đại công ti.
Cứ xem John McCain, người được đề cử tranh chức tổng thống cho đảng Cộng Hoà của các bạn, trong đám nhân viên cao cấp của ông ta gồm có sáu bảy tay lobby sừng sỏ. Như gần đây ông ấy nói, « tôi là chủ tịch của Tiểu ban Thương mại (Thượng viện) chăm lo mọi mặt về kinh tế ». Không nghi ngờ gì nữa : Thất bại của những vị lãnh đạo của bạn trong việc quan tâm đến các thiệt hại do việc giải lệ vô trách nhiệm quả là một sự thiếu sót có tầm cỡ thời đại.
Giờ thì các bạn phải đối mặt với các hậu quả. Bất bình đẳng trong thu nhập đã gia tăng, trong khi kẻ giàu nhận được bao nhiêu của trời cho thì thu nhập của đám trung lưu bị đình trệ. Ngày càng ít người dân mua được nhà cửa vừa sức họ, được bảo hiểm y tế hoặc được nghỉ hưu một cách an toàn . Ngay cả tuổi thọ cũng tuột xuống. Và khi các tai ương kinh tế của bạn đi từ mức mãn tính sang cấp tính, bạn đã đáp ứng – cứ như nhiều nước TGTB vẫn làm – với một chương trình to lớn nhằm quốc hữu hoá các công ti và tài sản tư. Các công ti vay nợ mua nhà khổng lồ Fannie Mae và Freddie Mac của bạn giờ đã là do nhà nước làm chủ và kiểm soát, và tuần này công ti bảo hiểm khổng lồ AIG của bạn thực chất cũng đã bị quốc hữu hoá, với Federal Reserve Board chiếm giữ lấy 80% cổ phần trong cái công ti đang suy sụp ấy.
Có người sẽ cười nhạo rằng đây là chủ nghĩa xã hội. Ở đường cùng phải chọn đi... cùng đường thôi.
Phải nhận rằng, quá trình chuyển tiếp sang quy chế TGTB cũng còn lâu mới hoàn tất, và cũng không phải là không đau đớn đâu. Tỉ như, thoạt tiên bạn cũng khó mà chấp nhận được những khu ổ chuột sẽ thay chỗ cho lổn nhổn những khu ngoại ô sang trọng của những Mc-dinh-thự đã hà hơi tiếp sức cho cái bong bóng « đầu cơ » bất động sản. Nhưng dần dà, các khu ổ chuột ấy rồi cũng chỉ là một phần của cảnh quan. Tương tự thế, khi tỉ suất thất nghiệp tiếp tục tăng lên, thọat tiên bạn phải vật vã để tìm nơi sử dụng cái kho chứa những thanh niên thất nghiệp và uất hận. Nhưng rồi dần dà bạn sẽ ngộ ra rằng bạn có thể tuyển mộ đi đánh nhau trong cái vòng bất tận của những vụ xung đột vũ trang, một giải pháp vẫn được nhiều nước TGTB khác dùng đến, trước bạn. Thật vậy, với các cuộc chiến của bạn ở Iraq và Afghanistan, bước đầu như vậy là quá tốt rồi.
Có thể thư này đến với bạn như một bất ngờ, và bạn cảm thấy mình chưa hoàn toàn sẵn sàng để gia nhập TGTB. Đừng để nó làm bạn phải bận tâm. Dẫu rằng bạn chưa hề nhận thức được điều này, bạn quả đã chuẩn bị cho giây phút này đã nhiều năm nay rồi.
Nguồn : Los Angeles Times ngày 18.9.2008
