Theo Hải Thượng Lãn ông Lê Hữu Trác (1720 - 1791) thì "cây sen hoa mọc từ dưới bùn đen mà không ô nhiễm mùi bùn, được khí thơm trong của trời đất nên củ sen, tua sen, hoa, lá... đều là những vị thuốc hay".
Ở nước ta, không biết cây sen có tự bao giờ. Chỉ biết đâu đâu cũng thấy bạt ngàn hoa sen. Từ miền núi, trung du đến đồng bằng, nhiều nhất là ở Ðồng Tháp Mười, vùng đồng trũng Hà Nam, Hưng Yên, Hải Phòng. Song tuyệt nhất vẫn là sen Hồ Tây, đặc biệt là vùng Ðồng Trị, Thủy Sứ thuộc làng Tây Hồ (Quảng Bá). Bông sen nơi đây rất lớn, hương thơm ngát, mỗi bông cho từ 90 -100g gạo sen. Những hạt gạo sen trắng tinh nằm trên những tua hoa thanh mảnh, màu vàng rực.
Hoa sen thường nở vào lúc bình minh. Khi mặt trời còn chìm trong sương sớm, hoa hàm tiếu (ngậm cười) chờ đợi. Và khi những tia nắng đầu tiên bừng chiếu, hàng triệu đoá sen hồng hé nở toả hương ngây ngất cả một vùng trời. Ðúng lúc ấy, những nông phu chống sào đẩy thuyền lướt trên mặt hồ, hai tay nâng niu từng bông nhẹ nhàng đặt vào khoang thuyền. Cho đến khi lòng thuyền đầy ắp hoa, họ chống sào cập bến, sen được đưa nhanh về nhà.
Khi ướp, người ta rải một lớp chè rồi một lớp mỏng gạo sen, rồi lại một lớp chè, một lớp gạo sen. Cứ thế cho đến khi hết chè. Sau cùng, phủ một lớp giấy bản. Chè và gạo sen được chứa trong một "chiếc quả" (dùng để đựng cau và các lế vật cưới xin). Thời gian ướp tùy thuộc vào độ ẩm của gạo sen nhiều hay ít, thường từ 18 đến 24 giờ. Sau đó, đem sàng để loại bỏ những hạt gạo sen. Chè đã sàng loại xong được cho vào một chiếc túi bằng giấy chống ẩm để giữ lấy cả hương sen lẫn hương trà rồi sấy cho đến khi cánh chè đã khô, hương sen quyện vào chè thì bỏ ra.Lại ướp một lần sen thứ 2, thứ 3, thậm chí thứ 4, thứ 5 tùy thuộc vào sở thích của người uống trà đậm hay nhạt. Sen càng luyện vào cánh chè, càng ướp nhiều thì chè càng thơm.
Trung bình, mỗi cân chè ướp cần từ 800 – 1000 bông sen. Cho nên, không phải ngẫu nhiên, mỗi kg chè sen được đổi bằng 2 - 3 chỉ vàng mà người sành chè vẫn nao nức tìm mua bằng được. Những sớm ban mai, những buổi chiều tà, gặp người tri kỷ, thủ thỉ tâm tình bên ấm trà sen hương đượm, có chốn bồng lai tiên cảnh nào bằng? Cái tinh của trà sen, cái hương thơm ngọt ngào, trong trẻo của nó sẽ làm cho hồn người thư thái, có thể tẩy được bụi trần, rửa được lòng tục.
Người kén trà, trà cũng kén người. Những bậc chính nhân quân tử, những tao nhân mặc khách, những thiếu phụ thùy mị đoan trang... mới có "duyên" gặp gỡ, thưởng tách trà sen. Ðó là sự gặp gỡ, hòa hợp của những tư chất, tâm hồn trong sạch, thanh tao. Và kỳ lạ thay khi mỗi cánh chè, mỗi dòng hương là cả một dòng tinh túy của đất trời, của con người tụ lại.
Nâng chén, mời anh thưởng vị trà
Ðừng quên tan tác mấy đời hoa
Chỉ từng hớp nhỏ cho sen đượm
Vớt lại trần ai một chút Ta...
